تیرچه یونولیت یا تیرچه بلوک ؟

در صنعت ساختمان‌سازی، انتخاب مصالح مناسب برای اجرای سقف‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از سیستم‌های رایج و پرکاربرد در ساخت سقف، استفاده از تیرچه یونولیت یا تیرچه بلوک است. این روش به دلیل وزن سبک، سهولت در اجرا و کاهش هزینه‌های ساخت، به‌ویژه در پروژه‌های مسکونی و اداری بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.

اما تفاوت میان تیرچه یونولیت و تیرچه بلوک در چیست؟ هر یک چه مزایا و معایبی دارند و کدام یک برای پروژه شما مناسب‌تر است؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی کامل این نوع سقف، اجزای تشکیل‌دهنده، ویژگی‌ها، مزایا، محدودیت‌ها و نکات مهم اجرایی آن بپردازیم. با ما همراه باشید تا با نگاهی دقیق‌تر، انتخابی هوشمندانه برای ساخت و ساز خود داشته باشید.

سقف تیرچه یونولیت چیست؟

سقف تیرچه یونولیت یکی از رایج‌ترین روش‌های اجرای سقف در ساختمان‌سازی ایران به شمار می‌رود که به دلیل سرعت اجرا و صرفه‌جویی در هزینه‌ها، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این سقف نوعی سیستم تیر و دال یک‌طرفه با مقطع مشابه حرف T لاتین است. با رواج استفاده از بلوک‌های سبک یونولیتی به‌جای بلوک‌های سیمانی یا سفالی، این سقف‌ها با عنوان “تیرچه یونولیت” شناخته می‌شوند.

فرم T شکل این نوع سقف باعث می‌شود که بارهای وارده به‌صورت بهینه‌تری در سازه توزیع شوند، زیرا بتن به‌طور طبیعی در برابر نیروهای کششی ضعیف عمل می‌کند. با حذف بخش‌های غیر باربر و استفاده از یونولیت سبک، وزن نهایی سقف کاهش می‌یابد که در نهایت منجر به سبک‌تر شدن سازه و کاهش بارهای وارد بر آن خواهد شد. این موضوع به‌ویژه در برابر زلزله از اهمیت بالایی برخوردار است.

خدمات ما: اجرای سقف تیرچه کرومیت

اجزای تشکیل‌دهنده سقف تیرچه یونولیت

سقف تیرچه یونولیت از چند بخش کلیدی تشکیل شده که هر یک نقش مشخصی در عملکرد سازه‌ای و کاهش وزن سقف دارند. این اجزا شامل تیرچه، بلوک یونولیتی به عنوان پرکننده، کلاف میانی (ژوئن)، بتن، آرماتورهای حرارتی، اُتکا و میلگردهای ممان منفی هستند. در ادامه نگاهی به هر یک از این اجزا می‌اندازیم:

• تیرها: تیرهای اصلی، همان اجزای باربر افقی هستند که تیرچه‌ها بر روی آن‌ها قرار می‌گیرند. این تیرها می‌توانند از نوع بتنی یا فولادی باشند و به عنوان پایه نگهدارنده کل سقف عمل می‌کنند.
• تیرچه‌ها: تیرچه‌ها عناصر فرعی ولی بسیار مهمی هستند که در فواصل مشخص کنار یکدیگر چیده شده و بین آن‌ها با بلوک پر می‌شود. این اجزا بار سقف را به تیرها منتقل می‌کنند.
• بلوک یونولیتی: بلوک‌های سبک یونولیتی به عنوان بخش غیر باربر، فضای بین تیرچه‌ها را پر می‌کنند. هدف اصلی آن‌ها کاهش وزن مرده سقف و فراهم‌کردن قالب موقتی برای بتن‌ریزی است.
• کلاف میانی (ژوئن): این قسمت شامل میلگردهایی است که به صورت عمود بر تیرچه‌ها قرار گرفته و به کمک آن‌ها از نوسان و لرزش سقف، به‌ویژه در دهانه‌های بزرگ‌تر از ۴.۵ متر، جلوگیری می‌شود. معمولاً شامل دو میلگرد بالا و پایین است که به همدیگر قلاب‌زنی شده‌اند.
• اُتکا: میلگردهایی با فرم خاص هستند که برای متصل کردن انتهای تیرچه به تیر استفاده می‌شوند. این میلگردها در انواع یک‌طرفه یا دوطرفه قابل استفاده‌اند.
• آرماتورهای حرارتی: این میلگردها که معمولاً با نمره ۸ انتخاب می‌شوند، به صورت افقی و موازی روی تیرچه‌ها قرار می‌گیرند تا از ایجاد ترک‌های ناشی از تغییرات دما در بتن جلوگیری کرده و انسجام بیشتر ایجاد کنند.

مزایا و معایب سقف تیرچه یونولیت

مزایا:

• سبک بودن سقف به دلیل حذف بتن غیرسازه‌ای زیر تار خنثی، که باعث کاهش وزن سازه و بهبود عملکرد در برابر زلزله می‌شود.
• تیرچه‌های سبک به راحتی و بدون نیاز به تجهیزات سنگین نصب می‌شوند.
• اجرای سریع و آسان بدون نیاز به نیروی متخصص، تنها با استفاده از جک‌گذاری زیر سقف.
• بلوک‌های یونولیتی پیش‌ساخته، اجرای دال را سریع‌تر کرده و مصرف بتن را کاهش می‌دهند.
• عایق حرارتی و صوتی مناسب.
• در صورت استفاده از یونولیت نسوز، مقاومت قابل قبولی در برابر آتش دارد.
• عملکرد خوب در برابر بارهای یکنواخت و نیروهای جانبی مانند باد و زلزله.
• کاهش هزینه‌ها به دلیل مصرف کمتر بتن.

معایب

• تیرچه‌های آماده معمولاً بدون نظارت ساخته می‌شوند؛ در نتیجه، اطمینانی از کیفیت بتن یا میلگرد داخلی، به‌ویژه آرماتورهای پنهان در پاشنه، وجود ندارد.
• استفاده از یونولیت‌های اشتعال‌پذیر می‌تواند در آتش‌سوزی خطرناک باشد، چرا که دود سمی تولید کرده و آتش را سریع پخش می‌کند.
• در زمان حمل و نصب، احتمال آسیب‌دیدگی تیرچه‌ها وجود دارد.
• در اجرای سقف‌های خاص مانند قوسی یا مثلثی محدودیت دارد.
• صلبیت این نوع سقف نسبت به دال‌های بتنی توپر کمتر است و در برابر بارهای دینامیکی یا متمرکز عملکرد ضعیف‌تری دارد (مثل کف پارکینگ).
• به‌صورت یک‌طرفه عمل می‌کند و ممکن است لرزش‌هایی در زمان راه‌رفتن یا دویدن ایجاد شود.
• ممکن است پیوستگی لازم بین بتن پوششی و تیرچه به‌خوبی ایجاد نشود.
• محدودیت در دهانه قابل اجرا: تیرچه منفرد: تا ۷ متر –  تیرچه دوبل: تا ۸ متر – تیرچه پیش‌تنیده: حداکثر ۱۲ متر برای دهانه‌های بیشتر، استفاده از سیستم‌های دیگر ضروری است.

تیرچه بلوک چیست و چه اجزایی دارد؟

سقف تیرچه بلوک یکی از پرکاربردترین روش‌های سنتی در اجرای سقف ساختمان‌ها است که از ترکیب تیرچه (بتنی یا فلزی)، بلوک پرکننده (بتنی یا سفالی) و بتن پوششی در بالای سقف تشکیل شده است. تیرچه‌ها نقش باربر داشته و بلوک‌ها تنها فضای بین آن‌ها را پر می‌کنند. این سیستم به دلیل سادگی اجرا و دسترسی آسان به مصالح، سال‌هاست در صنعت ساختمان ایران استفاده می‌شود.

اجزای اصلی سقف تیرچه بلوک شامل تیرچه (که شامل میلگرد کششی، عرضی و زیگزاگ است)، بلوک پرکننده، بتن رویه و آرماتور حرارتی می‌شود. این ترکیب در کنار هم باعث ایجاد سقفی یکپارچه، مقاوم و نسبتاً اقتصادی می‌شود. البته وزن نهایی این نوع سقف بیشتر از سقف‌های سبک‌تر مانند تیرچه یونولیت است و در سازه‌های سنگین‌تر کاربرد دارد.

مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه بلوک به دلیل استفاده طولانی‌مدت در ساخت و ساز، به‌عنوان یک روش آزموده‌شده و پایدار شناخته می‌شود. این نوع سقف دارای مقاومت خوب در برابر آتش، استحکام بالا و دوام مناسب است. همچنین بلوک‌های بتنی یا سفالی، در برابر فشار و ضربه مقاومت بیشتری نسبت به یونولیت دارند و در صورت نیاز به سوراخ‌کاری یا نصب سیستم‌های تاسیساتی، عملکرد بهتری دارند.

اما این سیستم نیز بدون ایراد نیست. وزن زیاد بلوک‌های بتنی یا سفالی باعث افزایش بار مرده ساختمان می‌شود که ممکن است در سازه‌های بلندمرتبه یا مناطق زلزله‌خیز محدودیت‌هایی ایجاد کند. همچنین اجرای این نوع سقف زمان‌برتر بوده و نیاز به نیروی کار بیشتر دارد که منجر به افزایش هزینه‌های نهایی پروژه می‌شود.

تیرچه یونولیت یا تیرچه بلوک ؛ کدام بهتر است؟

تفاوت اصلی بین سقف‌های تیرچه یونولیت و تیرچه بلوک، به نوع مصالح پرکننده بین تیرچه‌ها بازمی‌گردد. در سیستم تیرچه یونولیت از بلوک‌های پلی‌استایرن (یونولیتی) استفاده می‌شود که به دلیل وزن بسیار کم، نسبت به بلوک‌های سیمانی یا سفالی، باعث کاهش چشمگیر وزن مرده ساختمان می‌شوند. این کاهش وزن، نه تنها ایمنی سازه را در برابر زلزله افزایش می‌دهد، بلکه هزینه حمل‌ونقل و نیروی انسانی را نیز کاهش می‌دهد. همچنین، به دلیل سبک بودن و ابعاد بزرگ‌تر یونولیت، سرعت اجرا بالاتر رفته و فرایند سقف‌سازی ساده‌تر می‌شود.

از دیگر مزایای یونولیت می‌توان به عملکرد بهتر آن در عایق‌سازی صوتی و حرارتی اشاره کرد. ساختار حفره‌دار آن مانع انتقال صدا و دما می‌شود که در بهبود کیفیت فضای داخلی موثر است. با این حال، باید توجه داشت که مقاومت بلوک‌های یونولیتی در برابر آتش نسبت به بلوک‌های سیمانی یا سفالی کمتر است. در پروژه‌هایی که مقاومت حرارتی و ایمنی در برابر آتش‌سوزی اولویت بالاتری دارد، سقف تیرچه بلوک ممکن است گزینه مطمئن‌تری باشد.

در نهایت، انتخاب بین این دو سیستم به عواملی مانند نوع سازه، بودجه، شرایط اقلیمی و الزامات ایمنی بستگی دارد. به طور کلی، تیرچه یونولیت برای پروژه‌های سبک، سریع و اقتصادی مناسب‌تر است، در حالی که تیرچه بلوک در سازه‌های سنگین‌تر یا سنتی، گزینه‌ای ایمن‌تر به شمار می‌آید.

وزن سقف تیرچه یونولیت چقدر است؟ بررسی تأثیر بر سازه

یکی از مهم‌ترین مزایای سقف تیرچه یونولیت، وزن سبک آن نسبت به سایر انواع سقف‌ها است. استفاده از بلوک‌های یونولیتی به جای بلوک‌های بتنی یا سفالی، به کاهش وزن مرده سقف منجر می‌شود که در نهایت فشار وارد بر فونداسیون و ستون‌های ساختمان را کاهش می‌دهد. این موضوع به‌ویژه در ساختمان‌های چند طبقه و مناطق زلزله‌خیز بسیار حائز اهمیت است.

کاهش وزن سقف باعث افزایش ایمنی ساختمان در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد می‌شود. همچنین در طراحی سازه، کاهش بار مرده به معنای کاهش نیاز به مقاطع بزرگ‌تر در ستون‌ها و فونداسیون خواهد بود که در نهایت منجر به کاهش هزینه‌های کلی ساخت می‌شود. این ویژگی، سقف تیرچه یونولیت را به گزینه‌ای اقتصادی و فنی برای مهندسان سازه تبدیل کرده است.

قیمت اجرای سقف تیرچه یونولیت یا تیرچه بلوک در سال ۱۴۰۴

قیمت اجرای سقف تیرچه تیرچه یونولیت یا تیرچه بلوک به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله قیمت مصالح اولیه (تیرچه، یونولیت یا بلوک)، هزینه حمل‌ونقل، دستمزد نیروی انسانی و نرخ روز بتن. در سال ۱۴۰۴ با توجه به نوسانات بازار، قیمت‌ها متغیر هستند، اما به‌طور کلی سقف تیرچه یونولیت به دلیل سبک‌تر بودن و سرعت اجرای بالاتر، مقرون‌به‌صرفه‌تر از تیرچه بلوک سنتی است.

علاوه‌ بر این، انتخاب یونولیت با دانسیته مناسب و تیرچه استاندارد نیز بر قیمت نهایی تأثیر دارد. برای برآورد دقیق هزینه، باید نقشه سازه و میزان مصالح مصرفی بررسی شود. توصیه می‌شود حتماً با یک پیمانکار یا مهندس سازه مشورت کرده و از چند تأمین‌کننده استعلام قیمت بگیرید تا تصمیم بهتری بگیرید.

مقایسه هزینه، زمان و عملکرد تیرچه یونولیت با دیگر سقف‌ها

در مقایسه با سقف‌های کامپوزیت، دال بتنی یا سقف‌های وافل، تیرچه یونولیت به‌عنوان یک گزینه سبک و اقتصادی مطرح است. هزینه اجرای آن معمولاً کمتر بوده و زمان اجرای آن نیز سریع‌تر است، چرا که نیازی به قالب‌بندی پیچیده یا نیروی کار زیاد ندارد.

خدمات ما: اجرای سقف وافل

از نظر عملکرد سازه‌ای نیز، تیرچه یونولیت برای ساختمان‌های معمولی بسیار مناسب است. اما در پروژه‌های خاص مانند سازه‌های صنعتی سنگین، برج‌ها یا پروژه‌های با دهانه‌های بلند، ممکن است سیستم‌هایی مثل دال بتنی یا وافل عملکرد بهتری داشته باشند. بنابراین انتخاب سیستم سقف باید بر اساس نوع پروژه، بودجه و نیازهای فنی انجام شود.

خدمات ما: اجرای سقف عرشه فولادی

نکات مهم در خرید یونولیت مناسب برای سقف

در هنگام خرید یونولیت برای سقف، باید به چند نکته مهم توجه کرد تا ایمنی و عملکرد سقف تضمین شود. اولین نکته، چگالی (دانسیته) یونولیت است که معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم بر مترمکعب توصیه می‌شود. دانسیته پایین‌تر ممکن است باعث شکستن یا فرورفتگی در هنگام بتن‌ریزی شود.

نکته دیگر، ضخامت و ابعاد استاندارد یونولیت‌ها است؛ حتماً باید متناسب با طراحی سقف و فاصله تیرچه‌ها انتخاب شود. همچنین سطح یونولیت باید یکنواخت و بدون پوسته‌ریزی باشد. بهتر است از برندهای معتبر یا تولیدکنندگان دارای نشان استاندارد استفاده شود تا از کیفیت و ایمنی لازم اطمینان حاصل گردد.

تأثیر تیرچه یونولیت در کاهش بار مرده ساختمان

یکی از ویژگی‌های مهم تیرچه یونولیت، کاهش قابل‌توجه بار مرده ساختمان است. یونولیت‌ها به دلیل وزن بسیار کم نسبت به بلوک‌های بتنی یا سفالی، فشار وارد بر اسکلت سازه را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهند. این کاهش بار مرده می‌تواند موجب طراحی اقتصادی‌تر و ایمن‌تر سازه، به‌ویژه در مناطق زلزله‌خیز شود.

کاهش بار مرده همچنین امکان کاهش سایز ستون‌ها، تیرها و فونداسیون را فراهم می‌کند که خود باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها و مصالح می‌شود. در نتیجه، سقف تیرچه یونولیت نه تنها از لحاظ فنی برتر است، بلکه اقتصادی‌تر نیز هست.

آیا سقف تیرچه یونولیت عایق صدا و حرارت است؟

یونولیت یکی از بهترین عایق‌های صوتی و حرارتی در صنعت ساختمان به‌شمار می‌رود. در سقف تیرچه یونولیت، بلوک‌های پلی‌استایرن علاوه بر سبک بودن، نقش مهمی در جلوگیری از انتقال حرارت و صدا ایفا می‌کنند. این ویژگی در افزایش آسایش ساکنین و کاهش مصرف انرژی در ساختمان بسیار مؤثر است.

به‌خصوص در مناطقی با اقلیم گرم یا سرد، استفاده از یونولیت باعث کاهش بار بر سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی شده و در نهایت منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌های انرژی می‌شود. از نظر صوتی نیز مانعی مؤثر برای انتقال صدا بین طبقات ایجاد می‌کند، البته برای تقویت این ویژگی می‌توان از یونولیت‌های با دانسیته بالاتر استفاده کرد.

آیا تیرچه یونولیت ایمن است؟ بررسی مقاومت در برابر آتش

یکی از دغدغه‌های رایج درباره سقف تیرچه یونولیت، مقاومت آن در برابر آتش است. یونولیت به‌تنهایی قابلیت اشتعال دارد و در دمای بالا ذوب شده یا دود سمی تولید می‌کند. اما در اجرای سقف، یونولیت توسط بتن پوشانده می‌شود و عملاً در معرض مستقیم شعله قرار نمی‌گیرد.

برای ایمنی بیشتر، می‌توان از یونولیت‌های کندسوز استفاده کرد که در برابر آتش مقاومت بیشتری دارند. همچنین رعایت نکات اجرایی نظیر ضخامت مناسب بتن رویه، نصب صحیح آرماتورها و استفاده از گچ به‌عنوان پوشش نهایی، می‌تواند خطرات ناشی از آتش‌سوزی را به حداقل برساند. بنابراین اگر اصول ایمنی رعایت شود، سقف تیرچه یونولیت ایمنی لازم را خواهد داشت.

سقف تیرچه یونولیت برای چه ساختمان‌هایی مناسب‌تر است؟

سقف تیرچه یونولیت به دلیل وزن کم، سرعت اجرای بالا و هزینه مناسب، برای بسیاری از ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری گزینه‌ای عالی است. این نوع سقف مخصوصاً در پروژه‌هایی با طبقات زیاد، سازه‌های اسکلت فلزی یا بتنی، و مناطقی با خطر زلزله کاربرد بیشتری دارد.

همچنین برای ساختمان‌هایی که نیاز به عایق‌کاری حرارتی و صوتی دارند، استفاده از یونولیت بسیار مؤثر است. در مقابل، برای پروژه‌هایی که در معرض حرارت بالا قرار دارند یا مقررات سخت‌گیرانه آتش‌سوزی دارند، ممکن است نیاز به تمهیدات ایمنی بیشتر یا استفاده از سیستم‌های مکمل باشد.

اشتباهات رایج در اجرای سقف تیرچه یونولیت یا بلوک

اجرای سقف تیرچه یونولیت یا بلوک در صورت نداشتن نظارت دقیق، ممکن است با خطاهایی همراه شود که ایمنی ساختمان را به خطر می‌اندازد. یکی از رایج‌ترین اشتباهات، استفاده از یونولیت‌های بی‌کیفیت یا با دانسیته پایین است که در حین بتن‌ریزی آسیب‌پذیر هستند.

دیگر اشتباه رایج، فاصله‌گذاری نادرست تیرچه‌ها، شمع‌بندی غیراصولی، یا بتن‌ریزی غیراستاندارد است که منجر به ترک‌خوردگی یا نشست سقف می‌شود. همچنین عدم رعایت پوشش مناسب آرماتورها و اجرای ناقص میلگردهای حرارتی نیز از دیگر ایراداتی است که باید با دقت مهندسی برطرف شود.

در جمع‌بندی مقاله درباره تیرچه یونولیت یا تیرچه بلوک می‌توان گفت که این نوع سقف به‌عنوان یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین سیستم‌های سقفی در ایران شناخته می‌شود. استفاده از یونولیت در کنار تیرچه‌های فلزی یا بتنی، باعث کاهش وزن مرده ساختمان، تسریع در روند اجرا و صرفه‌جویی اقتصادی قابل‌توجهی می‌شود. همچنین ویژگی‌هایی مانند عایق بودن در برابر حرارت و صدا، سهولت در حمل‌ونقل و نصب، و انعطاف‌پذیری در طراحی، آن را برای ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری به گزینه‌ای مطلوب تبدیل کرده است.

با این حال، رعایت نکات فنی و ایمنی در خرید مصالح، طراحی سازه‌ای، اجرای اصولی و نظارت دقیق حین بتن‌ریزی، نقش کلیدی در تضمین عملکرد بلندمدت این نوع سقف دارد. در نهایت، انتخاب بین تیرچه یونولیت و سایر سیستم‌های سقفی باید بر اساس نوع پروژه، نیازهای فنی، بودجه و شرایط اقلیمی انجام شود تا بهترین نتیجه از نظر ایمنی، دوام و کارایی حاصل گردد.