۴ نکته مهم در مورد پیمانکار

حتما عبارت «پیمانکار» را شنیده‌اید یا روی تابلوهای پروژه‌های عمرانی، نام پیمانکار پروژه به چشم شما خورده است؛ در چنین موقعیتی شاید با این سوال مواجه شوید که پیمانکار کیست؟ اگر به دنبال جواب کامل برای این سوال هستید، این مقاله را به هیچ وجه از دست ندهید.

در ادامه این مقاله به سوال شما که پیمانکار کیست و چه وظایفی دارد؛ علاوه‌براین، انواع پیمانکاری و ویژگی‌های لازم برای تبدیل شدن به یک پیمانکار موفق را پاسخ میدهیم؛ پس چند دقیقه از زمان خود را به خواندن این مقاله اختصاص دهید تا اطلاعات خود را درباره جایگاه پیمانکاری در پروژه‌های اجرایی بالا ببرید.

پیمانکار کیست؟

نقش اصلی یک پیمانکار در پروژه‌های ساختمانی یا پیمانکاری شامل اجرای فعالیت‌های مربوط به ساخت و ساز، نصب، تعمیر و نگهداری است. این فعالیت‌ها ممکن است شامل بنا سازی، نصب تجهیزات، ساخت و نصب سازه‌ها، ماشین‌آلات و سیستم‌های مربوط به پروژه باشد.

پیمانکاران می‌توانند در بخش‌های مختلف صنعت ساختمانی فعالیت داشته باشند، از جمله ساختمان سازی عمومی، ساختمان سازی صنعتی، نفت و گاز، حمل و نقل، زیرساخت‌ها و ….

وظایف پیمانکار شامل برآورد هزینه‌ها، تدارک مصالح، استخدام نیروی انسانی، برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه، نظارت و کنترل کیفیت، ایمنی و اجرای فعالیت‌ها و تحویل پروژه در زمان تعیین شده می‌شود که در ادامه در مورد هر کدام بیشتر توضیح می دهیم.

پیمانکاران اغلب با امکانات، تجهیزات و تجربه لازم برای اجرای پروژه‌های ساختمانی و عمرانی همکاری می‌کنند. آن‌ها معمولاً دارای تیم‌های فنی و مهندسی متخصص، کارگران و منابع مالی برای انجام پروژه‌ها هستند.

همکاری مؤثر و متقابل بین کارفرما و پیمانکار در طول اجرای پروژه، از جمله تعیین شرایط قراردادی، نظارت بر پیشرفت کار، رفع اختلافات و تسویه حساب‌ها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

وظایف پیمانکار

این وظایف در یک پروژه ساختمانی یا عمرانی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• برآورد هزینه‌ها:

پیمانکار مسئول برآورد هزینه‌های مربوط به پروژه است. این شامل تخمین هزینه‌های مصالح، تجهیزات، نیروی انسانی، ماشین‌آلات و سایر فعالیت‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه است.

• تدارک مصالح:

پیمانکار مسئول تهیه و تدارک مصالح مورد نیاز برای پروژه است. این شامل خرید و حمل مواد ساختمانی، تجهیزات، ماشین‌آلات و سایر اجناس است که برای اجرای پروژه لازم است.

• استخدام نیروی انسانی:

پیمانکاران مسئول استخدام نیروی کار متخصص و کارگران مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های پروژه هستند. این شامل مهندسان، کارگران ساختمانی، کارگران متخصص و سایر اعضای تیم فنی و عملیاتی است.

دوره آموزشی پیشنهادی: دوره آموزش پیمانکاری ساختمان

• برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه:

این شامل وظیفه برنامه‌ریزی زمانبندی فعالیت‌ها، تخصیص منابع، مدیریت تغییرات و رسیدن به اهداف پروژه است.

• نظارت و کنترل کیفیت:

پیمانکار مسئول نظارت و کنترل کیفیت اجرای فعالیت‌ها و کارهای پروژه است. این شامل اعمال استانداردها، آزمون و ارزیابی کیفیت، رفع نواقص و اجرای صحیح فرآیندهای کیفیت است.

• ایمنی:

پیمانکاران مسئول ایمنی در محل کار هستند. این شامل اتخاذ تدابیر ایمنی، آموزش کارگران در زمینه ایمنی، رعایت استانداردهای ایمنی و پیشگیری از حوادث و آسیب‌ها در محل کار است.

• اجرای فعالیت‌ها:

همچنین پیمانکاران مسئول اجرای فعالیت‌ها و کارهای مورد نیاز برای پروژه می باشند. این شامل ساخت و نصب سازه‌ها، نصب و راه‌اندازی تجهیزات، اجرای سیستم‌های مربوطه و سایر عملیات مرتبط با پروژه است.

• تحویل پروژه:

آنها مسئول تحویل پروژه در زمان مقرر هستند. این شامل انجام آزمون‌ها و ارزیابی‌های نهایی، رفع ایرادات و نواقص، تسلیم مستندات و سند‌های مربوط به پروژه و تحویل پروژه به کارفرما است.

• مدیریت ارتباطات:

پیمانکاران نیز مسئول مدیریت ارتباطات با کارفرما، مشاوران، نمایندگان مراجع ذینفع و سایر افراد واجد شرایط در حین اجرای پروژه می باشند. این شامل گزارش‌دهی، برقراری جلسات و تبادل اطلاعات است.

• مدیریت اداری و مالی:

مسئولیت مدیریت امور اداری و مالی مربوط به پروژه، شامل مدیریت قراردادها، مدیریت مالی، حسابداری، پرداخت هزینه‌ها، تسویه حساب‌ها و سایر فعالیت‌های مرتبط با مدیریت اداری و مالی است.

این فهرست تنها برخی از وظایف معمول پیمانکاران در یک پروژه است و وظایف دقیق می‌توانند بسته به نوع پروژه، قرارداد و شرایط خاص متفاوت باشند.

وظایف کارفرما:

وظایف و اختیارات کارفرما در یک پروژه ساختمانی یا عمرانی عبارتند از:

• تعیین نیازمندی‌ها:

کارفرما مسئول تعیین نیازمندی‌ها و اهداف پروژه است. این شامل تعیین نوع و اندازه پروژه، مشخص کردن استانداردها و مقررات مربوطه و تعیین اهداف کلی و مشخص پروژه است.

• انتخاب پیمانکار:

کارفرما مسئول انتخاب پیمانکار برای انجام پروژه است. این شامل بررسی و ارزیابی پیشنهادات پیمانکاران، انجام مصاحبه‌ها و بررسی تجربه و قابلیت‌های آن‌ها می‌شود.

• تعیین قرارداد:

کارفرما مسئول تعیین شرایط و مقررات قرارداد با پیمانکاران است. این شامل تعیین قیمت، مدت زمان اجرا، شرایط پرداخت، تعهدات طرفین و سایر موارد قابل توافق است.

• پرداخت هزینه‌ها:

کارفرما مسئول پرداخت هزینه‌های مربوط به پروژه است. این شامل پرداخت مبالغ قراردادی، مستحقات پیمانکار، هزینه‌های اضافی و سایر موارد مرتبط با هزینه‌های پروژه است.

• نظارت و کنترل:

کارفرما مسئول نظارت و کنترل بر اجرای پروژه است. این شامل بررسی روند پیشرفت پروژه، رعایت استانداردها و مقررات، کنترل کیفیت، ارزیابی عملکرد پیمانکار و اتخاذ تصمیمات مربوط به پروژه است.

• تغییرات و تعدیلات:

کارفرما مسئول تعیین و اعمال تغییرات و تعدیلات در پروژه است. این شامل درخواست تغییرات، توافق و تعیین تأثیر آن‌ها بر بودجه و زمان پروژه است.

• تحویل پروژه:

کارفرما مسئول تحویل پروژه است. این شامل انجام آزمون‌ها و تأیید نهایی، پذیرش پروژه، پرداخت مطابق با شرایط قرارداد و دریافت مستندات و سند‌های مربوطه است.

• ارتباطات:

کارفرما مسئول برقراری و مدیریت ارتباطات با پیمانکار، مشاوران، نمایندگان مراجع ذینفع و سایر افراد مرتبط است. این شامل برقراری جلسات، دریافت و تبادل اطلاعات، پاسخ به سوالات و درخواست‌ها و حل مشکلات است.

• رسیدگی به اختلافات:

کارفرما مسئول رسیدگی به اختلافات و نزاعات مربوط به پروژه است. این شامل بررسی ادعاها و شکایات، توسط داوری و تحکیم، و اتخاذ تصمیمات قضایی یا غیرقضایی است.

• مدیریت ایمنی و بهداشت:

کارفرما مسئول مدیریت و اجرای استانداردهای ایمنی و بهداشت در پروژه است. این شامل ارزیابی خطرها، آموزش کارکنان، تجهیزات ایمنی، مانیتورینگ و گزارشگیری در مورد حوادث و آسیب‌ها است.

• مدیریت مالی:

کارفرما مسئول مدیریت مالی پروژه است. این شامل بررسی و تأیید صورتهای مالی، کنترل هزینه‌ها، بودجه‌بندی و پیگیری پرداخت‌ها و دریافت‌ها است.

• اجرای تغییرات:

کارفرما مسئول اجرای تغییرات مربوط به پروژه است. این شامل تهیه و تنظیم اسناد و مستندات مربوطه، مدیریت تغییرات در زمان و بودجه و هماهنگی با پیمانکار است.

مهم است بدانید که وظایف و اختیارات کارفرما ممکن است در هر پروژه و صنعتی متفاوت باشد و به شرایط و مقررات محلی و قوانین مربوطه وابسته است. همچنین، این لیست تنها شامل برخی از وظایف و اختیارات مهم کارفرما است و موارد دیگر نیز ممکن است وجود داشته باشد.

تفاوت پیمانکار و کارفرما در چیست؟

کارفرما به فرد یا سازمانی اشاره دارد که یک فرد را به عنوان کارمند استخدام می‌کند و وظایف و مسئولیت‌های خاصی را به او واگذار می‌کند. کارفرما ممکن است یک شرکت یا سازمان بزرگ یا حتی یک فرد خصوصی باشد. آنها مسئولیت‌ها، حقوق و مزایا و سایر شرایط استخدام را تعیین می‌کنند. همچنین، کارفرما ممکن است دستورات و ضوابط خاصی برای اجرای وظایف کارمندان تعیین کند و مسئولیت مدیریت عملکرد و توسعه کارمندان را بر عهده داشته باشد.

پیمانکار به فرد یا سازمانی اشاره دارد که به عنوان یک شخص حقوقی مستقل و موقت برای انجام یک پروژه یا کار خاص استخدام می‌شود. پیمانکاران ممکن است در صنایع مختلفی مانند ساخت و ساز، تولید، خدمات حرفه‌ای و غیره فعالیت کنند.

آنها برای انجام کار خاصی با کارفرما یا سازمان همکاری می‌کنند و معمولاً بر اساس یک قرارداد مکتوب که شرایط کار، پرداخت و زمانبندی را تعیین می‌کند، کار می‌کنند. پیمانکاران معمولاً دستورالعمل‌ها و ضوابط کار خاصی را از کارفرما دریافت کرده و مسئولیت اجرای آنها را بر عهده دارند.

به طور خلاصه، تفاوت اصلی بین کارفرما و پیمانکار در این است که کارفرما یک فرد یا سازمان است که یک فرد را به عنوان کارمند استخدام می‌کند و وظایف و مسئولیت‌های خاصی را به او واگذار می‌کند. از طرفی، پیمانکار یک فرد یا سازمان است که به عنوان یک شخص حقوقی مستقل برای انجام یک پروژه یا کار خاص استخدام می‌شود و معمولاً بر اساس یک قرارداد مکتوب کار می‌کند.

 انواع قرارداد های پیمانکاری

قراردادهای پیمانکاری یکی از اصلی‌ترین مباحثی است که در حوزه مهندسی عمران و ساخت و ساز مطرح می‌شود. این قراردادها بین یک سازمان یا شرکت ساختمانی (مجری) و یک شخص حقوقی یا حقیقی (مالک) برای انجام پروژه‌های ساختمانی منعقد می‌شود. قراردادهای پیمانکاری شامل تعیین شرایط و قوانینی است که طرفین باید طبق آنها عمل کنند. در ادامه به بررسی انواع قراردادهای پیمانکاری می‌پردازیم:

قرارداد پیمانکاری ساختمانی (Construction Contract):

قرارداد پیمانکاری ساختمانی معمولاً برای پروژه‌های ساختمانی بزرگ و کوچک استفاده می‌شود. این قرارداد شامل جزئیاتی مانند زمانبندی پروژه، مشخصات فنی، بودجه، شرایط پرداخت و شرایط قانونی است. معمولاً در این قراردادها تعدادی از موارد زیر ذکر می‌شود:

• مشخصات فنی و اجرایی پروژه
• مسئولیت هر طرف در قبال انجام کار
• زمانبندی پروژه و مراحل اجرا
• هزینه‌ها و شرایط پرداخت
• شرایط قانونی و حقوقی

قرارداد پیمانکاری عمومی (General Contract):

قرارداد پیمانکاری عمومی معمولاً برای پروژه‌های ساختمانی بزرگ و پیچیده استفاده می‌شود. در این قرارداد، پیمانکار به عنوان یک مجری اجرایی عمل می‌کند و تمام مسئولیت‌های مربوط به اجرای پروژه را بر عهده دارد. معمولاً در این قراردادها تعدادی از موارد زیر ذکر می‌شود:

• تعهدات و مسئولیت‌های پیمانکار
• تعهدات و مسئولیت‌های مالک
• شرایط پرداخت و مدت زمان پروژه
• شرایط توقف و لغو پروژه
• تعیین مسئولیت‌های قانونی و حقوقی

قرارداد پیمانکاری طراحی-ساخت (Design-Build Contract):

قرارداد پیمانکاری طراحی-ساخت معمولاً برای پروژه‌های ساختمانی بزرگ و پیچیده استفاده می‌شود. در این قرارداد، پیمانکار به عنوان یک شرکت پیمانکاری یا سازمان مسئول برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای کلیه جزئیات پروژه است. این قرارداد شامل موارد زیر است:

• مشخصات فنی و اجرایی پروژه
• مسئولیت هر طرف در قبال انجام کار
• زمانبندی پروژه و مراحل اجرا
• هزینه‌ها و شرایط پرداخت
• شرایط قانونی و حقوقی

قرارداد پیمانکاری مشاوره (Consulting Contract):

قرارداد پیمانکاری مشاوره معمولاً برای پروژه‌هایی استفاده می‌شود که نیاز به خدمات مشاوره‌ای دارند. در این قرارداد، مشاور به عنوان یک شخص حقوقی یا حقیقی استخدام می‌شود تا نظارت، طراحی، مدیریت یا خدمات مشابه را برای پروژه انجام دهد. معمولاً در این قراردادها تعدادی از موارد زیر ذکر می‌شود:

• خدمات مشاوره‌ای مورد نیاز
• مسئولیت هر طرف در قبال انجام کار
• زمانبندی و شرایط پرداخت
• شرایط قانونی و حقوقی

قرارداد پیمانکاری روزمزدی (Time and Material Contract):

قرارداد پیمانکاری روزمزدی معمولاً برای پروژه‌هایی استفاده می‌شود که نیاز به مواد و زمان متغیر دارند. در این قرارداد، مجری بر اساس مواد استفاده شده و زمانی که برای انجام پروژه صرف می‌شود، پرداخت می‌شود. معمولاً در این قراردادها تعدادی از موارد زیر ذکر می‌شود:

• مواد مورد نیاز برای پروژه
• زمان مورد نیاز برای انجام پروژه
• بودجه و شرایط پرداخت
• شرایط قانونی و حقوقی

هر یک از این قراردادها مزایا و معایب خود را دارند و بسته به نوع پروژه و نیازهای طرفین، انتخاب می‌شوند. مهمترین نکته در انتخاب قرارداد مناسب، دقت در تعیین شرایط و جزئیات آن است تا هر دو طرف بتوانند به بهترین نحو از قرارداد استفاده کنند.

کلام آخر

در این مقاله سعی داشتیم به طور کامل در مورد مفهوم پیمانکاری و پیمانکار صحبت کنیم. افراد زیادی پیمانکار و کارفرما را با هم اشتباه میگیرند به همین منظور در مورد تفاوت های پیمانکار و کارفرما توضیح داده ایم.

همچنین در مورد وظایف هرکدام به صورت جداگانه صحبت کردیم. امیدواریم این مقاله به شما کمک کند تا درک بهتری نسبت به مفهوم پیمانکار و کارفرما و همچنین وظایف و اختیارات هر کدام به دست آورده باشید. برای آشنایی بیشتر با مفاهیم صنعت ساخت و ساز با مجموعه مهندسی کامرانی همراه باشید.