مهندس ناظر ساختمان
مهندس ناظر ساختمان، یکی از مهمترین شخصیت‌هایی است که در زمینه ساخت و ساز مشغول به کار می‌شود. وظیفه اصلی این مهندسان، نظارت بر فرایند ساخت ساختمان‌ها است تا از ساختمان‌هایی با کیفیت و ایمن برخوردار باشیم. این مهندسان باید با دانش فنی کافی، تجربه و مهارت لازم برای انجام این کارها مجهز باشند.
در واقع، مهندسین ناظر ساختمان یکی از مهمترین افراد در هر پروژه ساختمانی است. این شخص مسئولیت نظارت بر فرایند ساختمان را بر عهده دارد و باید به دقت بررسی کند که آیا ساختمان به درستی ساخته شده است یا نه. این مهندسان باید با توجه به قوانین و مقررات مربوطه، بهبود کیفیت ساختمان‌ها را تضمین کنند.
با توجه به اینکه ساختمان‌ها یکی از مهمترین اموال هر شخص است، نقش مهمی بر عهده مهندسین ناظر ساختمان قرار دارد. این شخص باید به دقت نظارت کند که ساختمان با کیفیت و ایمن ساخته شده باشد تا بتوانیم از آن به بهترین نحو استفاده کنیم.
مهندس ناظر کیست؟
مهندس ناظر ساختمان یکی از مهمترین افراد در پروژه‌های ساختمانی است. این فرد مسئولیت نظارت بر ساختمان را بر عهده دارد و باید از صحت و سلامت ساختمان اطمینان حاصل کند. او باید با استفاده از دانش فنی خود، از کیفیت و ایمنی ساختمان اطمینان حاصل کند و در صورت وجود هر گونه خطر، اقدامات لازم را انجام دهد.
مهندسین ناظر، مسئول نظارت بر عملیات در بخش مهندسی می‌باشند. او اطمینان می‌دهد که تمام عملیات‌ها، اهداف پروژه، مشخصات و دستورالعمل‌های نظارتی مطابق با برنامه پیش می‌رود. مهندسان ناظر که سابقه و مهارت بالای کار دارند، نقش مهمی در پیشبرد پروژه‌ها دارند.
تفاوت مهندس ناظر و مجری پروژه در چیست؟
مهندس مجری ساختمان فردی است حقیقی یا حقوقی که دارای مجوز یا پروانه اشتغال از وزارت مسکن و شهرسازی بوده و به عنوان مجری، تمامی عملیات اجرایی ساختمان را بر عهده دارد. مهندس مجری نماینده فنی صاحب کار در اجرای ساختمان است و پاسخگوی تمامی مراحل اجرای کار به ناظر یا ناظران و دیگر مراجع کنترل ساختمان خواهد بود.
اگر نام مهندس مجری در پروانه ساختمانی صوری است، مسئولیت مهندسین ناظر در مواردی که نام مجری به صورتصوری در پروانه ساختمانی درج‌شده است باید اعلام شود. چنانچه اسم مهندس مجری در پروانه ساختمانی آمده باشد یعنی اینکه مهندس مجری سرپرست کارگاه است و مسئولیت‌های ایمنی و حوادث کارگاه بر عهده اوست. البته به شرط آن که ناظر از مالک به طور کتبی تقاضا کرده باشد تا مجری را در کارگاه مستقر کند. در نهایت این تقاضانامه را که مالک هم زیر آن را امضا کرده است ضمیمه یکی از گزارشات کرده و به شهرداری تحویل دهید و قسمت خلاف دارد را علامت بزنید.
در زمان فعالیت هر دو مجری روی یک ساختمان، اگر در ساختمانی هم ناظر و هم مجری مشغول به فعالیت باشند در هنگام وقوع حوادث، مسئولیت اصلی بر عهده مهندس مجری بوده و سپس در درجه دوم بر عهده‌ی مهندس ناظر است.
"پیمانکاری حرفه ای ساختمان"
برای مشاوره و انجام خدمات پیمانکاری در تمامی مراحل ساخت یا بازسازی خانه و ویلا، با شماره زیر تماس حاصل کرده و یا شماره خود را جهت تماس برای ما ارسال نمایید.
در زمانی که مهندس مجری در حین ساخت ساختمان پای کار نباشد، چنانچه یک ساختمان بر اساس جواز ساختمانی دارای مجری باشد و مجری ذیصلاحی که نام او در پروانه ساختمانی درج شده، در ساختمان حضور نداشته باشد، مهندسین ناظر همواره باید در تمامی گزارشات مراحل ساخت و ساز یادداشت کند که مجری ذیصلاح حضور نداشته است و گزینه‌ی «خلاف ندارد» را نیز بزند. با این حال بخش زیادی از حوادث احتمالی کارگاه در صورت بروز بر عهده‌ی مجری خواهد بود.
در صورت عدم وجود مجری در پروژه‌ی ساختمانی، در این موارد، مهندسین ناظر می‌تواند به دلیل عدم تایید صلاحیت پیمانکاران توسط مهندس مجری انجام پروژه‌ی ساختمانی را کنسل کرده و گزینه‌ی خلاف دارد را در گزارش عملکرد ساختمان علامت بزند.
شرط طراح بودن و محاسبه‌گر بودن مهندس مجری به طور هم زمان، مهندس مجری تنها به شرطی می‌تواند به صورت همزمان هم طراح و هم محاسبه‌گر باشد که طراحی همان ساختمانی را که قرار است اجرا کند خودش انجام داده باشد.
انواع مهندس ناظر پروژه
مهندس ناظر فردی است که در رشته‌های هفتگانه مهندسی مانند مهندس عمران، معماری، ساختمان و.. پروانه نظام مهندسی را کسب کرده باشد. از این رو می‌توان حیطه کار مهندسین ناظر در مشاغل متنوعی مشاهده کرد. بر این اساس برخی از انواع مهندسی ناظر عبارت اند از: مهندس ناظر گاز، مهندس ناظر شهرداری، مهندس ناظر برق ساختمان و…
انواع پروژه های نظارت بر ساختمان
تعداد رشته‌های نظارتی تعریف شده در یک پروژه ساختمانی شهری دارای ساختارهای نظارتی مختلفی است. در هر استان یا شهر، نوع ساختار نظارتی حاکم تا حدود زیادی به میزان هماهنگی دستگاه‌های مختلف (شامل: شهرداری، استانداری، نظام مهندسی، شورای شهر، اداره کل راه و شهرسازی و…) با یکدیگر بستگی دارد.
همچنین شرح وظایف مهندسین ناظر در هر پروژه‌ای می‌تواند با پروژه‌ای دیگر تفاوت داشته باشد. به عنوان مثال در شهر تهران به دلیل عدم بکارگیری و تعریف نظارت نقشه برداری بنا به رویه بررسی پرونده‌های قضایی عملا شرح وظایف این رشته را ناظران رشته معماری بر عهده دارند. به طور کلی دسته بندی انواع نظارت بر پروژه‌های ساختمانی به شرح زیر است:
- تک ناظره: توسط ناظر رشته عمران یا معماری (ناظر اصلی پروژه) و ناظر گاز؛
- سه ناظره: توسط ناظر رشته عمران یا معماری (ناظر اصلی پروژه)، ناظر تاسیسات مکانیکی (آبفا) و ناظر تاسیسات برقی (برق اماکن و ناظر گاز)
- چهار ناظره: توسط ناظران چهار رشته عمران، معماری، تاسیسات مکانیکی و برقی به صورتهمزمان و به همراه ناظر گاز
- پنج ناظره: توسط ناظران پنج رشته نقشه برداری عمران، معماری، تاسیسات مکانیکی و برقی به صورت همزمان و به همراه ناظر گاز
- نظارت ترکیبی: به اینصورت که در یک پروژه از هر رشته بیش از یک ناظر مسئولیت پروژه را بر عهده می‌گیرد.
اقدامات مهندس ناظر در هر پروژه عمرانی
مهندس ناظر ساختمان در هر پروژه ساختمانی، نقش مهمی را ایفا می‌کند. او باید از آغاز پروژه تا پایان آن، نظارت داشته باشد و به موارد زیر توجه کند:
- بررسی مدارک و مستندات مربوط به پروژه
- بررسی نقشه‌های ساختمانی و مهندسی
- بررسی کیفیت مواد و تجهیزات مورد استفاده در ساختمان
- بررسی اجرای صحیح نصب و راه‌اندازی تجهیزات و سیستم‌های مختلف
- بررسی اجرای صحیح مراحل ساختمانی
- بررسی اجرای صحیح قوانین و مقررات مربوط به ساختمان
مقاله پیشنهادی: آموزش گزارش نویسی مهندس ناظر
در کل، مهندس ناظر ساختمان مسئولیت اطمینان از سلامت و ایمنی ساختمان را بر عهده دارد و باید از آغاز تا پایان پروژه،نظارت داشته باشد.
وظایف اصلی مهندسین ناظر در پروژه چیست؟
مهندس ناظر برای اینکه بتواند کار خود را به بهترین نحو انجام دهد، باید در ابتدا به وظایف خود و سپس به وظایف سایر افراد پروژه مانند کارفرما، مهندس طراح، پیمانکار و … مسلط باشد.
همچنین آشنا بودن مهندسین ناظر به نهادها و مراجع صنعت ساختمان گزینه‌ای مثبت محسوب می‌شود زیرا می‌تواند در زمان‌های لازم مکاتبات اضطراری را داشته باشند. تعهدات مهندس ناظر ساختمان نیز بسیار حساس می‌باشد.
نظارت مهندس ناظر، از زمان صدور پروانه ساختمان توسط مرجع صدور پروانه، آغازمی‌شود و باید به صورت روزانه و مرتب به محل پروژه سرزده و جهت اطمینان از حسن انجام کار تمام مراحل انجام کار را رصد نماید.
در صورت مشاهده کاستی یا مشکلات ساختمان موارد را به سازنده و مالک اطلاع دهد. مدت پایان کار وی بر روی ساختمان با صدور گواهی پایان کار خاتمه می‌یابد.
شرح وظایف مهندس ناظر
مهارت های لازم برای یک مهندس ناظر
- دانش فنی
در ابتدا، برای موفقیت در نقش مهندس ناظر ساختمان، دانش فنی قوی و مفصل در زمینه ساختمان و عمران الزامی است. مهندس ناظر ساختمان باید دارای دانش کافی در زمینه طراحی، ساخت و نصب انواع سیستم های ساختمانی، ایمنی، انرژی و غیره باشد.
- توانایی در تصمیم گیری
مهندس ناظر ساختمان باید توانایی تصمیم گیری در شرایط پیچیده و مسائل فنی را داشته باشد. او باید قادر باشد تا از بین گزینه های مختلف، راهکاری مناسب را برای حل مشکلات انتخاب کند و در صورت لزوم، به صورت سریع و مؤثر عمل کند.
- مهارت های ارتباطی
مهندس ناظر ساختمان باید دارای مهارت های ارتباطی قوی باشد. او باید قادر باشد تا با سایر اعضای تیم ساختمان، شامل مهندسین، سرپرستان، کارگران و مشتریان، به خوبی ارتباط برقرار کند و اطمینان حاصل کند که پروژه به درستی پیش می رود. همچنین، مهندس ناظر ساختمان باید بتواند به خوبی با مقامات مربوطه ارتباط برقرار کند و مسائل قانونی و مجوزهای لازم را به درستی رعایت کند.
در کل، برای موفقیت در نقش مهندس ناظر ساختمان، دانش فنی، توانایی تصمیم گیری و مهارت های ارتباطی قوی الزامی است. همچنین میتوانید در دوره های آموزشی مختلف برای افزایش این مهارت ها شرکت کنید. مجموعه کامرانیز یکی از برگزار کننده دوره نظارت ساختمان می باشد.
مهندس ناظر در هر پروژه با چه چالش های روبه رو می شود؟
- مشکلات فنی
در حین نظارت بر ساختمان، ممکن است مشکلات فنی مختلفی برای ناظر پیش بیاید. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- اجرای نادرست نقشه های ساختمانی
- استفاده از مصالح نامناسب
- عدم رعایت استانداردهای ساختمانی
- نقص در اجرای سیستم های برقی و مکانیکی
برای رفع این مشکلات، ناظر باید با تمام توان خود به بررسی و ارزیابی عملکرد پیمانکاران و کارگران بپردازد.
- مسائل مدیریتی
مهندسین ناظر باید به عنوان یک مدیر نیز عمل کند و برای مدیریت پروژه، باید با مسائل مدیریتی مختلفی مواجه شوند. برخی از این مسائل عبارتند از:
- برنامه ریزی نامناسب
- مشکلات مالی و بودجه بندی
- کنترل کیفیت و نظارت بر پیمانکاران
- مدیریت و هماهنگی با مالک ساختمان
برای مدیریت موثر پروژه، مهندس ناظر باید با تمام این مسائل مواجه شده و آنها را به خوبی حل کند.
- تضاد منافع
در برخی موارد، ممکن است تضاد منافع بین مهندسین ناظر و پیمانکاران ساختمانی پیش بیاید. برای مثال، پیمانکاران ممکن است به دنبال کاهش هزینه های ساخت باشند، در حالی که مهندس ناظر باید به رعایت استانداردهای ساختمانی و کیفیت ساختمان توجه داشته باشد.
برای حل این تضادات، مهندس ناظر باید به عنوان یک مشاور و کارشناس، به پیمانکاران و مالکان ساختمان نصیحت کند و به دنبال راه حل های مناسب برای این مسائل باشد.
کلام آخر
با توجه به توضیحات داده شده در مقاله، می‌توانیم بگوییم که مهندسین ناظر ساختمان یکی از اعضای کلیدی تیم ساخت و ساز است که وظایف متعددی را بر عهده دارد. این وظایف شامل بررسی و کنترل کیفیت اجرای پروژه، ارائه راهکارهایی برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، ارزیابی عملکرد پیمانکاران و تامین کیفیت ساختمان و تجهیزات آن است.
همچنین، مهندسین ناظر ساختمان باید با قوانین و مقررات مربوط به ساخت و ساز آشنا باشد و باید به دقت مستندات پروژه را بررسی کند تا از اجرای صحیح پروژه اطمینان حاصل شود.
به طور کلی، مهندسین ناظر ساختمان با بررسی و کنترل پروژه و همچنین ارائه راهکارهایی برای بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، در برقراری کیفیت و امنیت ساختمان و تجهیزات آن نقش مهمی دارد.