شرکت‌های پیمانکاری را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

۱. شرکت‌های خصوصی: شرکت‌هایی که تمامی سهام آن‌ها متعلق به اشخاص ایرانی است.
۲. شرکت‌های دولتی: شرکت‌هایی که ۱۰۰ درصد سهام آن‌ها متعلق به ارگان‌های دولتی مانند شهرداری‌ها، مؤسسات و نهادهای دولتی است.

اگر شرکتی باشد که تمامی سهام آن متعلق به افرادی حقیقی یا حقوقی از نوع اول باشد، آن شرکت در دسته اول قرار می‌گیرد. اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر که به دسته‌های فوق تعلق ندارند، جزو پیمانکاران محسوب نمی‌شوند. شرکت‌های پیمانکاری باید در یکی از این دو دسته قرار بگیرند تا بتوانند رتبه‌بندی شوند. معیارهای معاونت راهبردی ریاست جمهوری برای رتبه‌بندی شرکت‌ها به سه بخش کلی تقسیم می‌شود:

۱. معیار ارزشیابی: ارزیابی کلی شرکت‌ها بر اساس معیارهای مشخص.
۲. تجربه و تخصص: میزان تجربه و تخصص شرکت در حوزه کاری مربوطه.
۳. توان مالی: بررسی میزان توان مالی شرکت.

نحوه امتیازدهی در رتبه بندی شرکت های پیمانکاری

نمره‌دهی برای رتبه‌بندی شرکت‌ها بر اساس معیارهای فوق و حوزه کاری خاص آن‌ها انجام می‌شود. برای مثال، در حوزه برق، تجربه و تخصص افراد و کارشناسان شرکت از اهمیت بیشتری برخوردار است و امتیاز بیشتری به این معیار داده می‌شود. اما این امتیازدهی ممکن است در حوزه‌های مختلف متفاوت باشد و بر اساس نیازهای خاص هر حوزه تنظیم شود.

شرایط لازم برای اخذ رتبه پیمانکاری

برای دریافت رتبه پیمانکاری، شما باید ابتدا یک شرکت ثبت‌شده داشته باشید. شرکت باید دارای شرایط و امتیازات لازم برای تعیین صلاحیت در رتبه مورد نظر بر اساس ضوابط و دستورالعمل‌های مربوطه باشد. برای هر نوع گرید، میزان مشخصی از فعالیت، تجربه، سابقه و توان مالی مورد نیاز است. به عنوان مثال، برای ارتقاء به رتبه یک، مبلغ پروژه‌های انجام‌شده در پانزده سال اخیر بررسی می‌شود تا میزان فعالیت و توان مالی شرکت مشخص گردد. عوامل دیگری که برای ارتقاء رتبه مهم هستند شامل تعداد، تجربه و دانش نیروی فنی شرکت و اعضای هیئت مدیره و مدیران اصلی است، حداقل ۲/۳ اعضاء هیئت مدیره شرکت باید لیسانس فنی و مهندسی داشته باشند. برای اخذ رتبه ۵ در یک شاخه باید ۶۰۰ امتیاز کسب کرد و برای دو شاخه ۷۰۰ امتیاز که شرایط امتیاز به این صورت است: مدرک لیسانس ۲۵۰ امتیاز، هر سال بیمه ۲۰ امتیاز.

همچنین شرکت نباید محرومیت یا ممنوعیتی برای انجام کارهای مربوطه داشته باشد. (عدم سوءپیشینه حرفه‌ای). توجه داشته باشید هیچ‌یک از مدیران شرکت نباید کارمند دولت باشند. مدیر عامل و اعضای موظف هیئت مدیره باید سابقه کار مفید و مرتبط بر اساس جداول ۱-۷ آیین‌نامه داشته باشند.  امتیاز مدرک تحصیلی اعضای هیئت مدیره و پرسنل فنی امتیازآور فقط در یک شرکت پیمانکاری، مشاوره یا طرح ساخت محاسبه می‌شود.

نکته: اگر دو مهندس با سابقه بیمه در اعضای هیئت مدیره وجود داشته باشند، شرکت می‌تواند در دو شاخه متفاوت درخواست اخذ رتبه بدهد.

برای مراجعه و ثبت‌نام جهت تشخیص صلاحیت پیمانکاران، پس از آماده‌سازی مدارک مورد نیاز، به سامانه ساجات مراجعه کنید و تمامی مراحل را با دقت تکمیل کنید.

الزامات لازم برای اخذ گواهی رتبه‌بندی شرکت‌های پیمانکاری

۱. رعایت مقررات ایمنی و بهداشت (HSE): پیمانکار باید شرایط بهداشتی و ایمنی را رعایت کرده و برنامه‌های خاصی را که کارفرما تعیین می‌کند، اجرا نماید. این الزامات مرتبط با رشته پیمانکاری بوده و بسیاری از کارفرمایان پیاده‌سازی آن را برای شرکتی که با آن همکاری دارند، ضروری می‌دانند. شرکت باید واحد ایمنی و بهداشت سازمانی داشته باشد و به اجرای کامل دستورالعمل‌های HSE پایبند باشد.

۲. تجهیز کارگاه و طرح‌ریزی واحدهای صنعتی: پیمانکار باید شرایط کارگاه را مهیا و مجهز کند و امکانات کارگاهی را براساس شرایط قرارداد فراهم نماید. روش‌های صحیح جانمایی ابزارآلات و تجهیزات در واحدهای صنعتی نیز در اخذ رتبه مهم است. شرکت باید به مسائل مربوط به جانمایی و چیدمان تجهیزات توجه ویژه‌ای داشته باشد.

۳. حفاظت محل پروژه و استفاده از تجهیزات ایمنی فیزیکی: پیمانکار موظف است موارد حفاظتی مانند حصارکشی، روشنایی، نگهبانی و حفاظت از مصالح و ماشین‌آلات ساختمانی را تأمین کند. استفاده صحیح از وسایل ایمنی مانند کپسول‌های آتش‌نشانی و دیگر تجهیزات حفاظتی مهم است. این وسایل باید به‌درستی به کار گرفته شده و ماهیانه نسبت به پر کردن آن‌ها اقدام شود. همچنین استفاده از نور کافی در سازمان و آموزش افراد در قبال به‌کارگیری تجهیزات پرخطر از اهمیت بالایی برخوردار است.

۴. بیمه ادوات و کارکنان ساختمان‌ها و انبارهای کارگاه: پیمانکار باید بیمه‌های لازم برای افراد، تجهیزات کارگاه، تأسیسات و هزینه‌های ساخت و ساز را برای حوادثی مانند سیل، آتش‌سوزی و زلزله انجام دهد. شرکت باید هرچه سریع‌تر نسبت به بیمه کردن این اماکن اقدام کند.

۵. شرایط پس از تحویل: پیمانکار پس از تحویل پروژه باید بلافاصله طبق فهرست‌های تعیین شده، تجهیزات، طراحی و ساخت کارگاه را انجام دهد.

۶. شرایط کاری کارفرما: کارفرما باید طبق الزامات سامانه ساجات، مجوزهای لازم برای آب، برق، گاز و انشعابات و همچنین مجوز حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق را دریافت کند.

۷. تحصیلات اعضای هیئت مدیره: دو سوم اعضای هیئت مدیره باید حداقل مدرک تحصیلی در سطح کارشناسی داشته باشند.

۸. اجرای اصول ۵S:  برای کاهش رتبه مشاور، پیمانکار باید اصول ۵S (ساماندهی، نظم و ترتیب، پاکیزه‌سازی، استانداردسازی و تداوم) را رعایت کند.  این اصول به ایجاد نظم و انضباط در سازمان کمک می‌کنند و باعث می‌شوند تجهیزات و لوازم در مواقع ضروری به‌راحتی در دسترس باشند.

رعایت این الزامات باعث می‌شود تا شرکت‌ها بتوانند رتبه خود را افزایش داده و در مناقصات و پروژه‌های بزرگ‌تر و مهم‌تر شرکت کنند. این الزامات به بهبود ایمنی، نظم و کارایی سازمان کمک می‌کنند و اعتبار شرکت را در نزد کارفرمایان و نهادهای دولتی و خصوصی افزایش می‌دهند.

نحوه دریافت اخذ گرید پیمانکار

برای شروع فرآیند درخواست یا ارتقاء رتبه شرکت پیمانکاری، باید به سامانه ساجات به نشانی اینترنتی http://sajat.mporg.ir مراجعه کنید. در این سامانه، با ایجاد یک نام کاربری، رمز ورود به ایمیل شما ارسال می‌شود. پس از دریافت رمز، می‌توانید با ورود به پنل کاربری خود، اطلاعات لازم را وارد کرده، فیلدهای درخواستی را پر کنید و مدارک مورد نیاز را بارگذاری کنید.

در طول فرآیند، می‌توانید با مراجعه مجدد به سامانه، روند کار خود را پیگیری کنید. اگر نقصی یا مغایرتی در پرونده وجود داشته باشد، می‌توانید آن‌ها را برطرف کرده و منتظر پیام‌های سیستمی از کارشناسان مربوطه باشید.

با توجه به اینکه تمام روند اخذ رتبه به صورت آنلاین انجام می‌شود، معمولاً نیازی به مراجعه حضوری نیست. فقط در شرایط خاص ممکن است درخواست ارسال مدارک فیزیکی یا حضور مدیرعامل یا یکی از اعضای هیئت مدیره وجود داشته باشد.